Đình Phú Lộc tọa lạc tại thôn Phú Lộc Tây 1, thị trấn Diên Khánh, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa.
Theo lời truyền khẩu của các hào lão: Ông Huỳnh Tấn Lộc (1710-1850) là người chỉ huy một cánh quân của vua Quang Trung trong phong trào Tây Sơn, sau khi đánh thắng quân Xiêm, ông ở lại Thành Diên Khánh. Sau đó ông đến vùng phía Bắc sông Cái khai hoang, lập làng và đặt tên và đặt tên là "Phú lũy, phú lộc xã". Ông đứng ra dựng ngôi đình cho làng, khi mới dựng lên, đình được làm bằng mái tranh, vách lá, chỉ có cột bằng gỗ và đặt tên là đình Phú Lộc. như vậy đình được khởi dựng khoảng cuối thế kỷ XVIII – đầu thế kỷ XX.
Năm 1926, cụ Huỳnh Tấn Hượt (cháu nội của ông Huỳnh Tấn Lộc) cùng nhân dân trong làng tu bổ lại ngôi đình bằng vật liệu bền vững xây tường bằng gạch, mái lợp ngói.
Năm 1946, đình Phú Lộc bị thực dân Pháp đốt cháy, đến năm 1957 nhân dân xây dựng lại ngôi đình trên nền cũ và tồn tại cho đến ngày nay.
Từ năm 1946 đến nay đình Phú Lộc tải qua 05 lần tu bổ:
- Năm 1990, tu bổ nghi môn và xây dựng mới án phong;
- Năm 1998, thay thế rui, mè, lợp ngói và sơn lại toàn bộ ngôi đình;
- Năm 2000, xay dựng hai bức tường bên trái và bên phải đình;
- Năm 2002, tu bổ nhà trù;
- Năm 2004, tu bộ 03 bộ cửa miếu Tiền hiền.
Hiện nay, đình Phú Lộc còn lưu giữ được 01 Tiểu hồng chung đúc vào năm 1930: " Minh hương xã – Cựu lý trưởng Hứa Khắc Hà phụng cúng – Hoàng triều Bảo Đại ngũ niên trọng thu cát nhật tạo", chuông được làm vào ngày tốt giữa mùa thu năm Bảo Đại thứ 5 (1930). Đình Phú Lộc hiện còn lưu giữ được 14 sắc phong của các đời vua triều Nguyễn ban, gồm:
- Sắc phong Tự Đức năm thứ 5 (1852) ban cho thần Bổn Cảnh Thành Hoàng;
- Sắc phong Tự Đức năm thứ 5 (1852) ban cho Đại Càn Quốc gia Nam Hải;
- Sắc phong Tự Đức năm thứ 33 (1880) ban cho Đại Càn Quốc gia Nam Hải;
- Sắc phong Tự Đức năm thứ 33 (1880) ban cho thần Bổn Cảnh Thành Hoàng;
- Sắc phong Đồng Khánh năm thứ 2 (1887) ban cho thần Bổn Cảnh Thành Hoàng;
- Sắc phong Đồng Khánh năm thứ 2 (1887) ban cho Đại Càn Quốc gia Nam Hải;
- Sắc Phong Duy Tân năm thứ 3 (1909) ban cho thần Bổn Cảnh Thành Hoàng;
- Sắc Phong Duy Tân năm thứ 3 (1909) ban cho Đại Càn Quốc gia Nam Hải;
- Sắc Phong Khải Định năm thứ 2 (1917) ban cho Thiên Y A Na;
- Sắc Phong Khải Định năm thứ 2 (1917) ban cho Thanh Linh Thuần Đức;
- Sắc Phong Khải Định năm thứ 2 (1917) ban cho Ngũ Hành Thần Nữ;
- Sắc phong vua Khải Định thứ 2 (1917) ban cho Bạch Mã Thái Giám;
- Sắc phong vua Khải Định thứ 9 (1924) ban cho Bạch Mã Thái Giám và Thanh Linh Thuần Đức;
- Sắc phong vua Khải Định thứ 9 (1924) ban cho Thiên Y A Na, Ngũ Hành Thần Nữ và Đại Càn Quốc Gia Nam Hải.
Đình Phú Lộc thờ Thành Hoàng, Thiên Y A Na, Đại Càn Quốc Gia Nam Hải, Ngũ Hành Thần Nữ, Bạch Mã Thái Giám, Thanh Linh Thuần Đức, Tiền hiền là ông Huỳnh Tấn Lộc và các vị Tiền bối, Hậu bối.
Đình Phú Lộc
Đình Phú Lộc quay theo hướng Nam, tọa lạc trên một khu đất cao nằm ở giữa khóm Phú Lộc Tây, có tổng diện tích là có diện tích 1.143,1m2. Từ ngoài vào trong đình Phú Lộc có mặt bằng tổng thể kiến trúc như sau: Nghi môn, án phong, đại đình, miếu Âm Linh.
Tiền tế có hệ mái lợp ngói tây, trên hệ mái trang trí hoa văn "Lưỡng long chầu nguyệt". Chính điện có kết cấu kiến trúc gồm hai tầng mái, mỗi tầng có bốn mái, gồm hai mái trước, sau và hai mái hồi hai bên. Cổ lầu được xây bằng gạch và vẽ trang trí cây cối, hoa lá, phong cảnh thiên nhiên, trên bờ nóc đắp "Lưỡng long chầu nguyệt".
Hàng năm, lễ hội đình Phú Lộc tổ chức lễ hội vào ngày 10/02 âm lịch theo nghi thức truyền thống của địa phương. Đình Phú Lộc là một trong những địa điểm mà Ủy ban Việt Minh phủ Diên Khánh đã tập hợp đông đảo quần chúng, biểu dương lực lượng và tuyên truyền về ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân.
Năm 2005, đình Phú Lộc được UBND tỉnh Khánh Hòa xếp hạng là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh tại Quyết định số 2337/ QĐ-UBND.
Bá Trung Toản
Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây:
