Hotline: (0258) 3813 758

ĐÌNH ĐỒNG NHƠN

03/07/2018 00:00        
Đọc tin

Đình Đồng Nhơn thuộc xã Vĩnh Trung, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.

Theo các cụ hào lão, làng lúc đầu có tên gọi là làng Đồng Nhân, với ý nghĩa nhắc nhở con cháu đoàn kết, sống có nhân, có nghĩa. Người dân ở đây quen gọi Nhân thành Nhơn, lâu ngày thành quen miệng, nên bây giờ làng có tên là Đồng Nhơn và cũng là tên đình làng.


 

Đình Đồng Nhơn dưới thời Nguyễn thuộc thôn Đồng Nhơn, huyện Vĩnh Xương, tỉnh Khánh Hòa. Theo lời kể của các cụ hào lão: năm 1945, làng Đồng Nhơn có chưa đầy năm chục nóc nhà nằm bên chân núi Chín Khúc, thuộc dãy Hoàng Ngưu Sơn. Phía Đông Nam làng là làng Bút Sơn có gần hai chục nóc nhà. Làng Bút Sơn có một lăng lợp tranh vách đất. Năm 1943, dân làng Bút Sơn xây dựng lại bằng gạch ngói. Năm 1947, giặc Pháp bắt dân Bút Sơn phải tản cư nên dân làng đã mang bài vị lên đình Đồng Nhơn để cúng tế chung. Năm 1961, làng Đồng Nhơn và làng Bút Sơn sáp nhập thành ấp Đồng Sơn. Sau ngày thống nhất đất nước, ấp Đồng Sơn được gọi theo tên gọi cũ là làng Đồng Nhơn.

Đình Đồng Nhơn ra đời đến nay khoảng hơn 200 năm, tức là khoảng cuối thế kỷ XVIII. Lúc đầu đình được xây dựng ở phía Đông Bắc làng Đồng Nhơn, trên đất Bà Hàn. Sau đó, đình bị hư hỏng và cũng do không thuận tiện thờ cúng, ông bà Đoàn Văn Bố đã hiến một lô đất cao ráo giữa làng, đóng góp công của để làm lại đình. Đình Đồng Nhơn quay hướng Bắc, được xây dựng trong khuôn viên rộng 2408,4m2 .

Từ ngoài nhìn vào di tích có các hạng mục công trình sau: Án phong, võ ca, đại đình, Miếu thờ Thiên Y A Na và Ngũ hành thần nữ, miếu Tiền hiền, nhà đông, ban thờ Thần nông.

Đình Đồng Nhơn thờ Thành hoàng, Cao Các, Thiên Y A Na, Ngũ hành thần nữ, Thần Nông, Sơn lâm, Tiền hiền, Hậu hiền, Bác Hồ và các anh hùng liệt sỹ của thôn.

Đến nay đình đã trải qua một số lần tu bổ:
- Lần thứ nhất: năm 1941, ông Lê Tiết lúc bấy giờ là Chánh tổng Trung Cát, là con cháu của làng Đồng Nhơn đã huy động công quỹ, công điền, công thổ và đóng góp của dân làng tu bổ đình. Lúc này, đình có ruộng công điền phục vụ cúng tế hàng năm ở vùng ruộng Cỏ Chát.
- Lần thứ hai: năm 1994, lợp lại ngói, quét vôi và kẻ vẽ trang trí lại cột, viết các câu đối trên cột gỗ trong đại đình, gắn hình rồng, phượng, cá chép hóa rồng, mây cách điệu trên hệ mái đình, miếu.
- Lần thứ ba: năm 2003, xây võ ca và láng xi măng sân đình, ban thờ Thần nông.
- Lần thứ tư: năm 2004, dân làng đóng góp và trích quỹ đình xây nhà đông.

Ngày nay, đình Đồng Nhơn còn gìn giữ được các câu đối, trống, mõ, bàn gỗ và có 06 sắc phong, các sắc đã bị mối mọt ăn nhiều chỗ, 04 sắc còn xem được còn hai sắc đã bị mối mọt ăn mục nát, bao gồm:
- Sắc Tự Đức năm thứ 5 (1852) phong cho Bản cảnh Thành hoàng;
- Sắc Tự Đức năm thứ 33 (1880) phong cho Bản cảnh Thành hoàng;
- Sắc. Đồng Khánh năm thứ 2 (1887) phong cho Bản cảnh Thành hoàng;
- Sắc Duy Tân năm thứ nhất (1907) phong cho Bản cảnh Thành hoàng.

Theo truyền thống, cứ ba năm đình mở hội một lần, kéo dài trong ba ngày, có tổ chức hát bội. Hàng năm, đình tổ chức cúng Xuân vào tháng 3 âm lịch.

Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, tại đình Đồng Nhơn đã diễn ra một số sự kiện lịch sử, trong đó có một số sự kiện tiêu biểu như:

Theo cuốn “Mặt trận Nha Trang – Khánh Hòa 23/10/1945 – 23/10/2000”: “Tiểu đội tự vệ chiến đấu làng Đồng Nhơn gồm mười anh em lứa tuổi mười tám đôi mươi…. Đội tự vệ chiến đấu làng Đồng Nhơn được thành lập. Đây là đội quân chủ lực của làng Đồng Nhơn, lực lượng sẵn sàng chiến đấu và sẵn sàng bổ sung cho Mặt trận.”; Trang 68: “… Thế là ngoài những buổi luyện tập ở đình làng với cây tầm vông xin của ông dượng thứ năm nhà bên cạnh, tôi dốc sức mài cái dao phay cho thành lưỡi kiếm.”; Trang 69: “… Hàng rào xương rồng cao, dày ngăn trường và đình được khoét nhiều quảng trống để dễ dàng vận động trong phạm vi bố trí phòng thủ.”[1]

Sau khi Mặt trận Nha Trang vỡ, Khánh Hòa bị giặc Pháp chiếm lại, ngày 10/2/1946 Ban lãnh đạo Việt Minh huyện Vĩnh Xương về đóng tại nhà ông Mười Thơm ở làng Bút Sơn. Để bảo vệ cơ quan huyện, hạn chế việc đi lại sục sạo của bọn chỉ điểm, đình Đồng Nhơn được chọn làm nơi tập trung dân quân tuần tra canh gác ban đêm. Địch ở đồn Phú Vinh đã tập kích vào đình và tháng 5/1946 ông Trần Để - đội viên dân quân đã hy sinh tại đây.

8 giờ sáng mồng Một tết Mậu Thân 1968, theo kế hoạch đã định trước, gần 100 người là cơ sở cách mạng của Đồng Nhơn và Vĩnh Châu (xã Vĩnh Hiệp) mang theo khẩu hiệu, biểu ngữ, cờ Mặt trận dân tộc giải phóng Miền Nam đã tập trung ở đình Đồng Nhơn, chuẩn bị kéo vào thị xã Nha Trang biểu tình. 8 giờ 30 phút đồng chí Nguyễn Xuân Minh[2] cán bộ cơ quan huyện phát biểu động viên bà con quyết tâm kéo vào Nha Trang phối hợp với đòn tấn công quân sự và các mũi đấu tranh chính trị khác để tấn công địch. Khi đồng chí Minh dùng trống đình đánh ba hồi trống xuất quân, đại bác ở đồn Phú Vinh nã dồn dập vào đình, nơi bà con tập trung khiến bà Nguyễn Thị Măng bị thương và cuộc biểu tình không thực hiện được.

Ghi nhận những giá trị tiêu biểu trên của di tích, ngày 18/11/2008, đình Đồng Nhơn được UBND tỉnh Khánh Hòa xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, tại quyết định số 2857/QĐ-UBND.

                                                                            

Nguyễn Thị Hồng Tâm

[1] Theo hồi ký về 23/10 của ông Lưu Minh Khuê in trong “Mặt trận Nha Trang – Khánh Hòa 23/10/1945-23/10/2000” của Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia tại Nha Trang năm 2000, trang 67 - 69.
[2] nay là cán bộ hưu trí ở phường Phương Sơn.

Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây:

                    

Bài viết được đánh giá:
Tổng số đánh giá:
 

Tin khác

breaker
ĐÌNH TRƯỜNG ĐÔNG
Đình Trường Đông tọa lạc ở Tổ dân phố 2 Trường Đông, phường Vĩnh Trường, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Đình Trường Đông toạ lạc trên một khu đất bằng phẳng, quay về hướng Tây Nam, lấy cửa biển Cù Huân (cửa bé) làm “Tiền án”, lưng dựa vào ngọn núi Chụt vững chãi. Đình có tổng diện tích 1.124.9 m2 gồm nhiều hạng mục công trình: Nghi môn, đình, lăng, miếu Tiền hiền, miếu Thiên Y, miếu Các bác….
ĐÌNH PHÚ NÔNG
Đình Phú Nông là một ngôi đình cổ của vùng đất Khánh Hòa, chứa đựng nhiều giá trị về văn hóa, tín ngưỡng và kiến trúc nghệ thuật. Đặc biệt là về giá trị lịch sử, nơi đây đã ghi dấu nhiều sự kiện quan trọng của quân và dân ta trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc.
ĐÌNH BÌNH TÂN
Đình Bình Tân, có niên đại khoảng đầu thế kỷ XIX là một trong những ngôi đình cổ trên vùng đất Khánh Hòa nói chung và vùng đất Nha Trang nói riêng. Di tích tồn tại cùng với lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất ven sông Bình Tân (cửa Bé). Ngôi đình như là một minh chứng cho sự tồn tại của làng Bình Tân, trong đó hội tụ hầu như đầy đủ những giá trị văn hóa mà ông cha ta đã sáng tạo và lưu truyền cho hậu thế.
ĐÌNH PHÚ XƯƠNG
Đình Phú Xương được xây dựng khoảng đầu thế kỷ XIX. Theo các cụ hào lão kể lại: đình Phú Xương xưa thuộc thôn Phú Toàn (sau đổi thành Phú Nhơn, huyện Vĩnh Xương, tỉnh Khánh Hòa). Đầu tiên đình do năm dòng tộc (Trần, Lê, Nguyễn, Huỳnh, Lâm) trong làng xây dựng tại gò Bà Đỡ (nay là thôn Xuân Ngọc, xã Vĩnh Ngọc) và lấy tên làng Phú Toàn làm tên đình.
ĐÌNH ĐẮC LỘC
Đình Đắc Lộc tọa lạc trong khuôn viên có tổng diện tích 1.646,8 m2, mặt tiền quay về hướng Nam. Từ ngoài vào trong, đình Đắc Lộc có bố cục mặt bằng tổng thể như sau: Nghi môn, trụ cờ, án phong, võ ca, đình, miếu Tiền hiền, miếu chiến sĩ, nhà túc, mộ Tiền hiền.
ĐÌNH BÍCH ĐẦM
Bích Đầm đổi tên là Biển Hải, sau năm 1954 làng đổi tên là ấp Bích Đầm, tới năm 1975 đổi tên là khóm Bích Đầm, phường Vĩnh Nguyên, quận 2, thị xã Nha Trang. Hiện nay, là tổ dân phố Bích Đầm, phường Vĩnh Nguyên, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.
ĐÌNH LƯƠNG SƠN
Đình Lương Sơn được xây dựng vào thế kỷ XX ở lỗ Chang Chang và các cụ hào lão vẫn thường hoài niệm về di tích mỗi khi nhắc đến cây sung cổ thụ ở chợ Vĩnh Lương. Năm 1911, hào lão trong làng đã họp bàn và thống nhất dời đình về tại địa điểm hiện nay.
ĐỀN HÙNG VƯƠNG
Với tấm lòng ghi nhớ tổ tiên, nhân dân Nha Trang – Khánh Hòa đã đồng tâm xây dựng Đền Hùng thể hiện tấm lòng thành kính tri ân với vị vua có công lớn khai sinh ra dân tộc Việt, đó là đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của người Việt Nam.
ĐÌNH VẠN THẠNH
Đình Vạn Thạnh tọa lạc dưới chân núi Sinh Trung, mặt sau đình tựa núi, mặt trước hướng ra không gian rộng, đình quay theo hướng Đông Nam, bên trái có tảng đá lớn được bao phủ bởi tán cây si rộng, cùng với hệ mái của đình có cổ lầu tạo cho di tích nét cổ kính. Ngôi đình nổi bật với các mảng đắp phù điêu tinh xảo, cầu kỳ.
ĐÌNH PHƯỚC HẢI
Đình Phước Hải là một trong những ngôi đình cổ tồn tại đã hơn 200 năm. Di tích đã gắn bó với bà con làng Phước Hải từ những ngày đầu khai hoang lập ấp. Hiện nay, di tích còn lữu giữ được kiến trúc mang đậm dấu ấn đầu triều Nguyễn; không những vậy, đình Phước Hải còn là bằng chứng chân thật đánh dấu quá trình lịch sử vẻ vang của địa phương; lễ hội truyền thống của đình vẫn được diễn ra hàng năm với đầy đủ các nghi thức.