Đình Trường Đông tọa lạc ở Tổ dân phố 2 Trường Đông, phường Vĩnh Trường, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.
Cách đây khoảng trên 200 năm, một số cư dân các tỉnh phía bắc Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên di cư vào vùng đất ven sông Bình Tân gần Cửa Bé (Vĩnh Trường, Nha Trang ngày nay) sinh cơ lập nghiệp. Một thời gian sau, dân cư ngày càng đông đúc họ lập làng lấy tên là Trường Đông, xây dựng đình, lăng để có nơi nhân dân thờ cúng.
Đình Trường Đông có niên đại xây dựng khoảng đầu thế kỷ XIX. Từ khi xây dựng đến nay, đình Trường Đông đã trải qua ba lần tu bổ:
- Lần thứ nhất: Năm 1918, do những biến động của lịch sử và sự khắc nghiệt của thiên nhiên nên đình bị xuống cấp, nhân dân tu bổ di tích (thay đổi lại vị trí và dựng mới lại ngôi đình).
- Lần thứ hai: năm 1959, đình được tu bổ với sự xuất hiện của vật liệu mới như gạch, ngói… Tuy nhiên, kết cấu khung gỗ ban đầu vẫn được bảo lưu.
- Lần thứ ba: năm 2009, đại tu bổ đình.
Ban thờ Ngũ Hành đình Trường Đông
Đình Trường Đông thờ Thành Hoàng, Ông Nam Hải, Ngũ Hành, Tiền hiền, Hậu hiền....
Đình Trường Đông toạ lạc trên một khu đất bằng phẳng, quay về hướng Tây Nam, lấy cửa biển Cù Huân (cửa bé) làm “Tiền án”, lưng dựa vào ngọn núi Chụt vững chãi. Đình có tổng diện tích 1.124.9 m2 gồm nhiều hạng mục công trình: Nghi môn, đình, lăng, miếu Tiền hiền, miếu Thiên Y, miếu Các bác…
Di tích còn lưu giữ được khá nhiều di vật, cổ vật có giá trị, các di sản văn hóa ở đây khá phong phú về thể loại và chất liệu như: 07 sắc phong các thời kỳ vua triều Nguyễn, câu đối, tư liệu Hán Nôm, long đình, lọng, chiêng, trống, thanh la, hò bá trạo, nghi thức, nghi lễ cúng, văn tế, nhạc lễ, trang phục tế lễ…
- Sắc Tự Đức năm thứ 5 (1852) phong cho Bản cảnh Thành hoàng;
- Sắc Tự Đức năm thứ 5 (1852) phong cho thần Nam Hải;
- Sắc Tự Đức năm thứ 33 (1880) phong cho Bản cảnh Thành hoàng;
- Sắc Đồng Khánh năm thứ 02 (1887) phong cho Bản cảnh Thành hoàng;
- Sắc Duy Tân năm thứ 03 (1909) phong cho Bản cảnh Thành hoàng;
- Sắc Khải Định năm thứ 09 (1924) phong cho Bản cảnh Thành hoàng;
- Sắc Khải Định năm thứ 09 (1924) phong cho thần Nam Hải.
Hàng năm, vào ngày tốt tháng Hai và tháng Mười âm lịch nhân dân Trường Đông tổ chức lễ cúng đình mang đậm bản sắc văn hóa của địa phương. Ngoài phần lễ còn có phần diễn xướng dân gian là hát bội, để tế Thần ân và phục vụ bà con nhân dân vui chơi, thưởng thức nghệ thuật dân gian truyền thống.
Di tích đình Trường Đông tồn tại cùng với lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất Nha Trang. Ngôi đình như là một minh chứng cho sự tồn tại của làng Trường Đông, trong đó hội tụ hầu như đầy đủ những giá trị mà cha ông ta đã sáng tạo ra và lưu truyền lại cho hậu thế. Xét về tổng thể các công trình kiến trúc của ngôi đình được bố trí hài hòa với quy mô và tầm vóc lớn so với các ngôi đình cùng thời (tổng thể gồm 94 cột gỗ và 47 bộ vì kèo) và được trạm khắc hoa văn tinh tế. Đình Trường Đông là một trong những di tích bảo lưu khá nguyên vẹn những nét tiêu biểu cổ kính mang phong cách kiến trúc của vùng Khánh Hoà và Nam Trung Bộ thời kỳ triều Nguyễn.
Với những giá trị tiêu biểu trên, di tích đình Trường Đông đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa ban hành Quyết định số 434/QĐ-UBND, ngày 09/2/2010 xếp hạng là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Một số hình ảnh kiến trúc mang phong cách cổ kính vùng Khánh Hòa và Nam Trung Bộ thời kỳ triều Nguyễn :
Nguyễn Chí Khải
Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây:
