Đình Xuân Lạc tọa lạc tại thôn Xuân Lạc, xã Vĩnh Ngọc, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Xưa kia đây là một phần đất của Xuân Sơn Thượng xã, thuộc Hà Bạc, huyện Vĩnh Xương, phủ Diên Khánh.
Đình Xuân Lạc trước đây có tên gọi là Linh Sơn đình. Sau đó, đình bị hoả hoạn làm hư hỏng vào năm 1788. Đến năm Tự Đức thứ 20 (1866), đình được tu bổ do công của vị Tiền hiền Võ Triều Phủ cùng nhân dân làng Xuân Lạc. Hiện nay, phần mộ của ông Võ Triều Phủ và vợ là bà Lê Thị Diên hiện vẫn còn, nằm trong khuôn viên đất họ Võ.
Đình Xuân Lạc dựng lên để thờ Bản Cảnh Thành Hoàng, Tiền hiền, Hậu hiền, Thổ Công, Táo Quân, Hà Bá…
Đình Xuân Lạc
Từ khi xây dựng đến nay, di tích đã trải qua những lần tu bổ: Năm 1961, đại tu bổ Đình; năm 1994, đóng mới dàn cửa đình, sơn phết chính điện và mái đình; năm 1997, tu sửa nhà đông; năm 2003, tu bổ võ ca; năm 2006, tu bổ nghi môn, tường rào, sơn phết chính điện, tu sửa mái đình và cổ lầu, lát gạch nền; năm 2007, tu bổ nhà đông, nhà tây.
Đình Xuân Lạc tọa lạc ở giữa làng, trong khuôn viên rộng 3.250m2. Di tích quay về hướng Tây, có bố cục mặt bằng tổng thể gồm: Nghi môn, án phong, võ ca, tiền tế, chính điện, nhà đông, nhà tây. Trong đó, nghi môn, án phong, tiền tế và chính điện là bốn hạng mục, công trình tiêu biểu của di tích.
Hiện nay, đình Xuân Lạc còn lưu giữ được khá nhiều hiện vật có giá trị chứa đựng nội dung lớn về lịch sử, văn hóa qua các thời kỳ: khám thờ thần, đôi lọng, bộ lỗ bộ, chiêng, trống, thanh la, trang phục, lễ phục, đặc biệt là 05 sắc phong các vị Vua triều Nguyễn ban tặng gồm:
Ban thờ các thần tại đình Xuân Lạc
Hàng năm, vào dịp xuân về, nhân dân thôn Xuân Lạc tổ chức lễ hội cúng Xuân (ngày tháng tổ chức lễ hội do dân làng chọn ngày tốt dịp Thanh minh).
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, đình Xuân Lạc là địa điểm diễn ra nhiều sự kiện liên quan tới lịch sử cách mạng của địa phương. Đình Xuân Lạc là địa điểm Việt Minh bí mật phổ biến chương trình Việt Minh, tổ chức họp bàn kế hoạch giành chính quyền về tay nhân dân, tiến hành bầu Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời.
Ngày 23/10/1945, khi Mặt trận Nha Trang – Khánh Hòa kháng chiến diễn ra, tại đình Xuân Lạc đã tập trung 01 Trung đội dân quân Xuân Lạc cùng 01 Trung đội dân quân Vĩnh Phương đi tham chiến ở Mã Vòng – Chợ Mới. Khi phòng tuyến bị vỡ, UBND huyện Vĩnh Xương rút về đóng ở chùa Xuân Lạc. Đình Xuân Lạc trở thành trụ sở tiếp tế lương thực, thuốc men cho mặt trận.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đình Xuân Lạc vẫn là địa điểm liên lạc của cách mạng.
Đình Xuân Lạc là một ngôi đình cổ của vùng đất Khánh Hòa, di tích chứa đựng nhiều giá trị về văn hóa, tín ngưỡng, kiến trúc nghệ thuật. Đặc biệt là giá trị lịch sử, nơi đã ghi dấu nhiều sự kiện quan trọng của quân và dân ta trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc. Chính vì những giá trị tiêu biểu trên, đình Xuân Lạc đã được UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành Quyết định số 1518/QĐ-UBND, ngày 22/28/2007 xếp hạng là Di tích cấp tỉnh.
Nguyễn Chí Khải
Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây:
