vi-VN en-US
Hotline: (0258) 3813 758

ĐÌNH TRUNG DÕNG

Tăng font Giảm font
24/09/2019 00:00        
Đọc tin

Đình Trung Dõng tọa lạc tại thôn Trung Dõng, xã Vạn Bình, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa.

Thuở mới khai hoang lập làng, làng Trung Dõng có tên là Trung An xã phụ lũy (xứ Cây Chua, Cổ Chi) thuộc tổng Hạ, huyện Quảng Phước, phủ Bình Hòa, tỉnh Khánh Hòa[1]. Dựa vào sắc phong, ta có thể đoán định niên đại đình Trung Dõng là vào đầu thế kỷ XIX, lúc đó có danh xưng là đình Trung An. Đến triều vua Tự Đức năm thứ 33 (1880), di tích có tên đình Trung Dõng và được giữ nguyên từ đó đến nay.

Đình Trung Dõng dựng lên để thờ Thành Hoàng, Hậu Thổ, Sơn Lâm chúa tướng, Hà Bá, Tiền hiền-Hậu hiền, âm hồn.

Đình Trung Dõng tọa lạc trong khuôn viên có diện tích 2.978,9m², đình có nhiều cây sao lớn (đường kính 1m) có niên đại khoảng 400-600 năm.

Tổng quan đình Trung Dõng 

 

Lúc mới lập, đình được dựng bằng các loại vật liệu đơn giản có sẵn trong tự nhiên như tranh tre, vách đất, mái lợp tranh. Đến năm 1838, dân làng đóng góp công sức và tiền của xây dựng lại ngôi đình có quy mô kiến trúc như hiện nay. Trải qua thời gian dài tồn tại, cùng với sự khắc nghiệt của thời tiết và chiến tranh, đình Trung Dõng đã được tu bổ nhiều lần vào các năm: 1838, 1955, 1984, 1993. Tuy vậy, đình Trung Dõng vẫn còn giữ những nét kiến trúc truyền thống của ngôi đình truyền thống ở Khánh Hòa: Tứ trụ có cổ lầu; kết cấu vì nóc theo kiểu vì kèo; đầu dư chạm trổ hình đầu rồng, cột gỗ vẽ trang trí hình rồng uốn lượn quanh thân cột, trên vì nóc đắp nổi hình “Lưỡng long chầu nhật”; trên tường trang trí điển tích “Bát tiên”...

Điểm khác biệt của kiến trúc đình Trung Dõng so với các đình làng khác trong tỉnh đó là làng nghề truyền thống gốm Trung Dõng được biểu hiện sinh động qua các linh vật, điển tích đều được làm bằng gốm men ngọc và đã ghi vào tài liệu địa phương, được nhiều người biết đến.

Từ ngoài nhìn vào, di tích có các hạng mục công trình chính như: Nghi môn, Án phong, Tiền tế - Chính điện, miếu Bà Hậu Thổ (nhà phía đông), miếu Tiền hiền-Hậu hiền (nhà phía tây), miếu Sơn Lâm, miếu Hà Bá.

Đình Trung Dõng còn lưu giữ các hoành phi, câu đối, khám thờ và 04 sắc phong của các vua triều Nguyễn ban tặng cho Thành Hoàng:
- Ngày 29 tháng 11 triều vua Tự Đức năm thứ 5 (1852);
- Ngày 24 tháng 11 triều vua Tự Đức năm thứ 33 (1880);
- Ngày 01 tháng 07 triều vua Đồng Khánh năm thứ 2 (1887);
- Ngày 11 tháng 8 triều vua Duy Tân năm thứ 3 (1909).

Hằng năm, đình Trung Dõng mở hội đình làng vào dịp “Xuân Thu nhị kỳ”. Lễ Xuân kỳ tổ chức vào 12/3 Âm lịch, lễ Thu tế diễn ra vào 12/8 Âm lịch. Thường lệ, cứ “Tam niên đáo lệ” đình tổ chức hát Bội trong 2 ngày 2 đêm.

Đình Trung Dõng là cơ sở cách mạng của địa phương trong hai thời kỳ kháng chiến chống Pháp và đế quốc Mỹ, là nơi hội họp, tổ chức lực lượng của Mặt trận Việt Minh xã Vạn Bình để chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa giành chính quyền diễn ra vào đêm 13 rạng sáng 14/8/1945; trạm xá, bệnh viện dã chiến điều trị thương bệnh binh của huyện trong những năm 1946-1947[2]; nơi đặt hòm phiếu bầu cử Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại địa phương; nơi mở lớp “bình dân học vụ” cho bà con trong xã.

Ghi nhận những giá trị của di tích, ngày ngày 05/12/2013 UBND tỉnh Khánh Hòa xếp hạng đình Trung Dõng là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh tại Quyết định số 3097/QĐ-CT.UBND.

 Trần Thị Thanh Loan

[1] Nguyễn Đình Đầu (1997), Nghiên cứu Địa bạ triều Nguyễn (Khánh Hòa, Đắc Lắc), NXB. Tp.Hồ Chí Minh, tr.98-99.
[2] Võ Khoa Châu (2008), Vạn Ninh-Đất và người, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Khánh Hòa, tr. 35, 125, 126.

Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây:

                    
Bài viết được đánh giá:
Tổng số đánh giá:
 

Tin khác

breaker
ĐÌNH CƯ THẠNH
Đình Cư Thạnh tọa lạc tại thôn Cư Thạnh, xã Suối Hiệp, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa. Đình Cư Thạnh được xây dựng vào đầu thế kỷ XIX, để thờ Bản Cảnh Thành Hoàng, Phấn Nhĩ Qủy Vương, Thiên Y A Na, Tiền hiền, Sơn Lâm chúa tướng, âm hồn.
MIẾU QUAN THÁNH HẢI NAM
Miếu Quan Thánh Hải Nam tọa lạc tại số 78 đường Trần Qúy Cáp thuộc tổ dân phố 2, thị trấn Diên Khánh, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hoà. Người Hoa có nguồn gốc ở các tỉnh Quảng Đông, Phúc Kiến, Triều Châu và Hải Nam di cư đến các tỉnh Nam Trung Bộ, Nam Bộ của Việt Nam để sinh sống và trở thành một tộc người trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam đã hơn 300 năm.
CHÙA THIÊN BỬU
Chùa tọa lạc tại thôn Điềm Tịnh, xã Ninh Phụng, Thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa. Chùa còn có một số tên gọi khác như: chùa Kỳ Lân, chùa Điềm Tịnh, chùa Thiên Bửu Thượng, Tổ đình Thiên Bửu. Sở dĩ có tên Thiên Bửu Thượng, Thiên Bửu Hạ vì chùa Thiên Bửu ở làng Điềm Tịnh được khai sơn trước nên người dân gọi là Thiên Bửu Thượng, ngôi chùa Thiên Bửu Hạ ở xã Ninh Bình.
TRƯỜNG PHỦ DIÊN KHÁNH
Trường Phủ Diên Khánh tọa lạc tại thôn Phú Ân Nam 1, xã Diên An, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa. Trường Phủ là cơ sở giáo dục của phủ Diên Khánh, đã trải qua nhiều thế hệ thầy cô giáo và học sinh. Lúc bấy giờ có thầy giáo Hoàng Văn Hai là đảng viên đã tuyên truyền, vận động một số trợ giáo tham gia vào Mặt trận Việt Minh.
MIẾU CÂY GẠO
Ngoài tên gọi trên, miếu Cây Gạo còn được biết đến qua danh xưng miếu Ấp Phật Tỉnh. Tên gọi hiện nay xuất phát từ việc phía sau miếu có cây gạo rất to và linh thiêng nên dân gian gọi là miếu Cây Gạo, gọi mãi thành thói quen, trở thành tên gọi chính thức và được ghi vào sắc phong, tồn tại đến ngày nay.
ĐÌNH THỦY TRIỀU
Đình Thủy Triều nằm trong không gian cảnh quan phù hợp với công trình văn hóa tín ngưỡng, dưới tán cây Me cổ thụ vài trăm năm tuổi, phía trước là đầm Thủy Triều. Bố cục mặt bằng các hạng mục công trình kiến trúc của Đình được dàn trải theo chiều rộng gồm: Nghi môn, Án phong, Võ ca, sân Đình, miếu Tiền Hiền, miếu Sơn Lâm, miếu Thanh Minh, Tiền tế, Chính điện.
ĐÌNH TÂN MỸ
Đình Tân Mỹ là một công trình tôn giáo, tín ngưỡng mang nhiều giá trị lịch sử - văn hóa to lớn, ngoài các hoa văn, kiến trúc tiêu biểu của đình làng, còn có các tư liệu, các di vật, cổ vật như: giá trống, trống, giá chiêng, chiêng cổ, long đình, hai bộ bát bửu, tấm bảng vàng khắc ghi những người đứng ra trông nom xây dựng đình, câu đố...
ĐÌNH MỸ HIỆP
Điểm nhấn trong trang trí, điêu khắc trên kiến trúc đình Mỹ Hiệp, đó là hệ thống cột gỗ và bộ vì nóc được kết cấu theo kiểu “giá chiêng” hay hệ thống linh vật: Long, lân, quy, phụng, hổ, dơi…được các nghệ nhân khai thác triệt để. Hình ảnh tứ linh thể hiện dưới dạng “Lưỡng long tranh châu”, hay hình ảnh “Bát tiên”, “Tứ quý”: Tùng, trúc, cúc, mai.
ĐÌNH PHÚ VINH
Đình Phú Vinh vừa là nơi làm lễ xuất phát đánh địch ở Nha Trang, đồng thời cũng là nơi bộ đội ta rút về nghỉ ngơi. Bên cạnh đó, đình Phú Vinh còn là nơi quân dân ta huấn luyện võ thuật để phục vụ cho cuộc chiến đấu 101 ngày đêm ở Mặt trận Nha Trang - Khánh Hoà (từ 23-10-1945 đến đầu tháng 2-1946).
ĐÌNH XUÂN HÒA
Đình Xuân Hòa quay về hướng Nam. Toàn bộ kiến trúc đình nằm trên mặt bằng rộng 2.352m2, bao gồm các công trình kiến trúc như sau: Nghi môn, Án phong, cột cờ, miếu Sơn Lâm chúa tướng, miếu Thủy Đức Thanh Quang, Võ ca, Chính điện, miếu Âm linh, miếu Thánh Nương (còn gọi là miếu Bà), miếu Tiền hiền, nhà bếp, nhà ăn.