Đình Phú Nghĩa tọa lạc tại thôn Phú Nghĩa, xã Ninh Đông, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa.
Căn cứ vào sắc phong dưới triều vua Duy Tân năm thứ 5 (1911), ta có thể đoán định đình Phú Nghĩa được xây dựng vào cuối thế kỷ XIX. Lúc mới tạo dựng, đình được làm bằng tranh tre, nứa lá thuộc xã Phú Nghĩa, huyện Tân Định. Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, đình Phú Nghĩa là địa điểm đóng quân của thực dân Pháp, bị nhân dân ta tấn công bọn chúng bắn phá làm cho ngôi đình hư hỏng hoàn toàn. Trải qua thời gian, đình bị xuống cấp, nhân dân đã tiến hành tu bổ vào các năm: 1958, 1994.
Đình Phú Nghĩa được dựng lên để thờ Thành Hoàng, Tiền Hiền, Hậu Thổ…
Hiện nay, đình Phú Nghĩa còn lưu giữ 02 sắc phong do các đời vua Duy Tân năm thứ 5 (1911) và Khải Định năm thứ 9 (1924) ban tặng cho Thành Hoàng làng.
Đình Phú Nghĩa tọa lạc trong khu đất có tổng diện tích 1.960 m2, mặt tiền quay về hướng Tây Nam. Từ ngoài vào trong, đình có bố cục mặt bằng tổng thể bao gồm các thành phần kiến trúc như sau: Án phong, chính điện, nhà đông, nhà bếp.
Kết cấu chịu lực chính của chính điện gồm 02 bộ vì nằm trên 04 cột cái, đình không có cột quân và cột hiên mà âm thẳng vào hệ thống tường bê tông tạo điểm tựa cho bức tường và làm cho không gian thờ tự bên trong thông thoáng hơn. Vì nóc kết cấu kiểu “vì kèo”. Phần trang trí của đình làng Phú Nghĩa không quá cầu kì và phức tạp do các thành phần tham gia kết cấu kiến trúc từ cột đến xà, đòn tay đều thanh thoát không có cảm giác nặng nề phải viện đến điêu khắc quá mức. Bộ khung gỗ với các cấu kiện như trụ cột, vì kèo, đòn tay…đều làm từ danh mộc và theo phong cách kiến trúc triều Nguyễn hầu như còn nguyên vẹn, với những mảng hoạ tiết, hoa văn sinh động theo lối kiến trúc cổ của người Việt. Các đầu dư của kẻ, quá giang…chạm khắc hình đầu rồng tinh xảo. Trên đỉnh mái và các đầu mái của đình trang trí đồ án “Lưỡng long tranh châu”, vân mây…kết cấu nội thất vững chãi, mang giá trị nghệ thuật cao.
Hàng năm, cộng đồng cư dân thôn Phú Nghĩa tổ chức lễ hội đình làng vào “Xuân Thu nhị kỳ”. Lễ Xuân kỳ tổ chức vào ngày mùng 16/02 âm lịch và lễ Thu tế tổ chức vào ngày mùng 10/10 âm lịch.
Ngày 05/12/2013, UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành Quyết định số 3092/QĐ-UBND xếp hạng di tích đình Phú Nghĩa là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Trần Thị Thanh Loan
Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây: