Chùa Đại Phước toạ lạc thôn Đại Điền Trung 1, xã Diên Điền, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hoà.
Từ nửa cuối thế kỷ XVII , người Việt từ các tỉnh miền Trung (Quảng Trị đến Bình Định) di cư vào vùng đất mới ở Diên Khánh ngày càng đông. Ở vùng đất Bắc sông Cái và các làng ven Thành Diên Khánh là những nơi sớm hình thành những làng xóm trù phú của người Việt. Biểu hiện của cuộc sống ổn định trên vùng đất mới của cư dân nông nghiệp là sau khi khẩn hoang lập làng, an cư lạc nghiệp, nhân dân lập chùa, xây dựng đình làng làm nơi thờ phụng.
Căn cứ vào bức hoành phi được treo tại Phật điện chùa Đại Phước “成 泰 玖 年 五 月 初 六 吉 日 改 造” (phiên âm: Thành Thái cửu niên ngũ nguyệt sơ lục cát nhật cải tạo; dịch nghĩa: Cải tạo (vào) ngày lành mồng 6 tháng 5 năm Thành Thái thứ 9 (1897); ta có thể đoán định Chùa Đại Phước có niên đại khởi dựng trong khoảng thời gian từ giữa thế kỷ XIX trở về trước.
Từ khi khởi dựng tới nay, chùa Đại Phước đã trải qua những lần tu bổ gần đây vào các năm 1990 và 2001.
Chùa Đại Phước thờ Phật Thích Ca, Quan Âm Bồ tát, Địa Tạng Bồ tát, Hộ pháp, Tiêu Diện và Quan Thánh Đế Quân...
Chùa Đại Phước quay theo hướng Nam, với tổng diện tích: 1.910,8 m2. Từ ngoài vào trong, chùa bao gồm các hạng mục công trình kiến trúc như sau: Tam quan, miếu Hộ Pháp, miếu Tiêu Diện Đại Sỹ, đài Quan Âm, Tiền đường - Phật điện, nhà tổ, nhà tăng, nhà trù, mộ tháp.
Tiền đường có kết cấu kiến trúc gồm hai tầng, tám mái lợp ngói tây, trên hệ mái trang trí đắp nổi hai con rồng chầu bánh xe pháp luân; phía dưới có các hàng chữ Quốc ngữ: Chính giữa là “Đại Phước tự”; bên trái là “Pháp luân thường chuyển” và “Hỷ xả”; bên phải là “Phật nhật tăng huy” và “Từ bi”. Hiên tòa Tiền đường có cặp câu đối viết bằng chữ Hán Nôm với hai chữ đầu ghép thành tên chùa;
Phiên âm:
Đại địa quy mô trùng tu quang cổ tự,
Phước môn bát nhã quảng đại địa chúng sinh.
Dịch nghĩa:
Đất lớn (Đại) quy mô, trùng tu ngời cổ tự,
Cửa phước (Phước) bát nhã, quảng đại độ chúng sinh.
Nối liền với tiền đường là Phật điện, trên vị trí cao nhất là tượng Thích Ca, phía dưới là tượng Quan Âm Bồ Tát và Phật Di Lặc; bên trái ban thờ Quan Âm Bồ Tát đứng trên đài sen, phía dưới tượng Quan Công, Quan Bình và Châu Xương; bên phải ban thờ Địa Tạng vương Bồ Tát đứng trên đài sen. Phía sau Phật điện là nhà Tổ, nơi thờ Tổ Bồ Đề Đạt Ma và các vị trụ trì đã viên tịch.
Hàng năm tại chùa Đại Phước có những ngày lễ chính như sau:
- Vía Phật Di Lặc (01/01 âm lịch);
- Lễ Cầu an (15/01 âm lịch);
- Lễ Phật đản (15/4 âm lịch);
- Lễ Vu lan (15/7 Âm lịch);
- Vía Quan Âm Bồ tát (16/01, 16/6, 16/9 âm lịch);
- Vía A Di Đà (17/11 âm lịch)
Ngoài ra, vào các ngày mùng 01 và 15 (Âm lịch) hàng tháng, chùa cũng tổ chức cúng. Vào những ngày này, đông đảo các phật tử cũng như bà con nhân dân trong thôn tới chùa để thắp nhang, niệm Phật.
Hiện nay, chùa còn bảo lưu được 01 Sắc phong vua Khải Định thứ 9 (1924) ban cho Quan Thánh Đế Quân. Đây là điều rất hiếm gặp trong các ngôi chùa ở Khánh Hòa.
Sự kiện lịch sử liên quan đến di tích: Trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968, theo kế hoạch, huyện Diên Khánh tập hợp trên 1.000 quần chúng kết hợp với lực lượng vũ trang ở các đội công tác xã Diên Thủy, Diên Sơn, Diên Điền, Diên Phú mở một mũi tiến quân vào thị xã Nha Trang. Cuộc tiến công và nổi dậy của cán bộ và nhân dân huyện Diên Khánh mà tiêu biểu là đoàn biểu tình xã Diên Điền và vai trò bàn đạp của Diên An, Diên Toàn đã góp phần vào thắng lợi chung của tỉnh và của toàn miền Nam trong cuộc tiến công và nổi dậy Xuân 1968[1].
Chùa Đại Phước là một công trình kiến trúc tôn giáo không chỉ thờ Phật mà còn thờ Thánh. Ngôi chùa còn bảo lưu được các cổ vật có giá trị về lịch sử, văn hóa và khoa học. Đặc biệt, chùa còn là địa điểm ghi dấu sự kiện lịch sử tiêu biểu của nhân dân Diên Điền nói riêng, Khánh Hòa nói chung trong cuộc Tổng tấn công và nổi dậy mùa Xuân năm 1968, góp phần vào thắng lợi chung của sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc Việt Nam.
Xuất phát từ những giá trị tiêu biểu, nổi bật của di tích, năm 2008 UBND tỉnh Khánh Hòa xếp hạng chùa Đại Phước là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, tại quyết định số 2849/QĐ-UBND.
Bá Trung Toản
[1] Huyện ủy Diên Khánh 1995: Sđd, tr. 176-179.
Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây:
