Đình Quang Thạnh tọa lạc tại thôn Quang Thạnh, xã Diên Hòa, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa.
Vào năm 1653, khi người Việt từ các tỉnh miền Trung di cư vào vùng đất mới dinh Thái Khang, công cuộc khẩn hoang, quy dân lập ấp bắt đầu. Kể từ đây những xóm làng trù phú của người Việt đã hình thành và phát triển, sau khi cư dân đã an cư lạc nghiệp, ổn định cuộc sống thì nhu cầu về mặt tâm linh đã ra đời, thôi thúc với ý nghĩ hướng về tổ tiên, cội nguồn người Việt, vì vậy dân làng cho lập chùa, dựng đình với mong muốn là nơi tổ chức sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng. Song bên cạnh đó, ngôi đình cũng được hình thành để thờ Thành Hoàng làng.
Căn cứ trên sắc phong sớm nhất mà đình Quang Thạnh được vua Tự Đức ban tặng vào năm 1852, ta có thể đoán định đình có niên đại xây dựng khoảng nửa đầu thế kỷ XIX.
Trải qua thời gian đình đã bị xuống cấp và tu bổ vào những năm:
- Năm 1919, xây tường gạch lợp ngói âm dương;
- Năm 1969, đại trùng tu chính điện và xây dựng nhà đông;
- Năm 2004, xây dựng nghi môn;
- Năm 2006, tu bổ miếu Tiền hiền;
- Năm 2009, sơn quét lại toàn bộ ngôi đình.
Đình Quang Thạnh hiện còn lưu giữ 11 sắc phong của các vua triều Nguyễn ban tặng:
- Sắc Tự Đức năm thứ 5 (1852) ban cho Bổn Cảnh Thành Hoàng;
- Sắc Tự Đức năm thứ 5 (1852) ban cho Đại Càn Quốc Gia Nam Hải;
- Sắc Tự Đức năm thứ 5 (1852) ban cho Cao Các Tôn thần;
- Sắc Tự Đức năm thứ 33 (1880) ban cho Đại Càn Quốc Gia Nam Hải;
- Sắc Tự Đức thứ năm 33 (1880) ban cho Đại Càn Quốc Gia Nam Hải;
- Sắc Đồng Khánh năm thứ 2 (1887) ban cho Đại Càn Quốc Gia Nam Hải;
- Sắc Đồng Khánh năm thứ 2 (1887) ban cho Bổn Cảnh Thành Hoàng;
- Sắc Duy Tân năm thứ 3 (1909) ban cho Bổn Cảnh Thành Hoàng;
- Sắc Duy Tân năm thứ 3 (1909) ban cho Đại Càn Quốc Gia Nam Hải;
- Sắc Khải Định năm thứ 9 (1924) ban cho Đại Càn Quốc Gia Nam Hải;
- Sắc Khải Định năm thứ 9 (1924) ban cho Bổn Cảnh Thành Hoàng.
Đình Quang Thạnh thờ Bổn Cảnh Thành Hoàng, Đại Càn Quốc Gia Nam Hải, Cao Các, Tiền hiền, Hậu Thổ, âm hồn…
Đình có các hạng mục công trình: Nghi môn, miếu Ấm cô, miếu Hậu thổ , án phong, đại đình, nhà đông, miếu Tiền hiền.
Mặt bằng tổng thể của đình Quang Thạnh
Đình Quang Thạnh quay theo hướng Nam, tọa lạc trên khuôn viên đất với tổng diện tích là 1.781m2
Tiền tế được lợp bằng ngói tây, trên bờ nóc trang trí hình “Lưỡng long chầu nguyệt”; hai bên trang trí hình cá chép; trên các bờ dải trang trí vân mây cách điệu và hai con nghê. Hệ thống cột gỗ chịu lực đỡ lấy bộ phận mái, đầu dư được chạm khắc khá tỉ mỉ theo hình hoa văn gợn sóng.
Chính điện có cổ lầu, phía trong treo bức hoành phi viết chữ Hán Nôm: (亭光 盛 – đình Quang Thạnh), hai bên có cặp câu đối với hai chữ đầu ghép lại thành tên đình:
Phiên âm:
Quang phổ hữu thiên chiêm khánh trạch,
Thạnh truyền tư thế diễn hồng ân.
Dịch nghĩa:
Quang phổ khắp trời nhuần phước trạch,
Thạnh truyền muôn thủa diễn hồng ân.
Đình Quang Thạnh tổ chức lễ hội vào ngày 10, 11/03 (Âm lịch). Đây là dịp bà con nhân dân dù đi xa cũng trở về quê hương tham dự lễ hội truyền thống của làng xã và cũng là dịp để bà con cùng chung tay, người góp công, người góp sức vun đắp cho ngôi nhà chung ngày một khang trang.
Đình Quang Thạnh là một ngôi đình cổ trên đất Khánh Hòa, có giá trị lịch sử lâu đời, mang đậm nét cổ kính, các kiến trúc trang trí mỹ thuật, hội hoạ, điêu khắc, cảnh sắc thiên nhiên giàu tính dân gian, sinh động. Chính vì vậy, hoa văn trang trí còn có giá trị trong việc nghiên cứu về cuộc sống vật chất, tinh thần của nhân dân địa phương.
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, đình là nơi hội họp của cán bộ, chiến sĩ cách mạng ở địa phương; đình còn là nơi cất dấu lương thực, thuốc men, đạn dược để phục vụ cho kháng chiến.
Năm 2009, đình Quang Thạnh được UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành Quyết định số 3000/QĐ-UBND xếp hạng là Di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh.
Bá Trung Toản
Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây:
