Chùa Thiên Ân tọa lạc tại thôn Phước Thuận, xã Ninh Đông, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa.

Tên gọi “Thiên Ân tự” do Trụ trì Thiên Phước xây dựng và đặt tên với ý nghĩa: Chữ “Thiên” có nghĩa là ý trời, chữ “Ân” còn có nghĩa là nhớ ơn, hai từ ghép lại thành Thiên Ân tự, tên gọi này lưu giữ cho tới ngày nay.

Chùa được hình thành từ năm 1802 - 1808. Tổ khai sơn chùa Thiên Ân là Thiên Phước thượng Chương hạ Chí, hiệu Bửu Tịnh - Thế danh là Huỳnh Văn Dự, sinh năm Ất Hợi (1755), nguyên quán ở làng Phú Vinh, phủ Tuy An, tỉnh Phú Yên. Ngài xuất gia hành đạo tại quê nhà, sau vào phủ Tân Định, tỉnh Khánh Hòa, đến xã Phước Thuận, tổng Phước Khiêm xây dựng chùa Thiên Ân. Ngài thuộc thiền phái Lâm Tế đời thứ 38, hệ thứ 5 của tổ Minh Hải - Pháp Bảo. Ngài là một danh tăng được vua Minh Mạng mời về dự đại lễ siêu độ “Thủy lục Đạo tràng” tại kinh đô Huế (1825) và khi trở về được sắc phong “Giới đao độ điệp”. Ngài viên tịch vào ngày mùng 5 tháng 8 năm Bính Tuất (1826), thọ thế 71 tuổi.

Từ năm 1826 đến nay, chùa đã trải qua nhiều đời trụ trì. Trong đó, từ năm 1933 đến năm 1943, Hòa thượng Thích Quảng Đức trụ trì chùa Thiên Ân. Ngài có pháp danh Thị Thủy, tự Hành Pháp, hiệu Quảng Đức, thuộc Thiền phái Lâm Tế, đời thứ 42, dòng kệ Chúc Thánh. Hiện nay, Đại đức Thích Quảng Căn, tự Huệ Hải, hiệu Viên Như trụ trì chùa Thiên Ân.

Chùa Thiên Ân thờ Phật Thích Ca, Sư Tổ Bồ Đề Đạt Ma, Quan Thế Âm Bồ Tát, Đại Thế Chí Bồ Tát, Chuẩn Đề, Bồ tát Thích Quảng Đức…

Những năm chùa được xây dựng, trùng tu, tôn tạo:
- Năm 1826, đại trùng tu lần thứ nhất;
- Năm 1938, đại trùng tu lần thứ hai;
- Năm 1962, xây dựng lại chính điện trên nền cũ;
- Năm 1964, xây dựng nhà đông;
- Năm 2000, chính điện được xây dựng và tôn tạo.

Chùa Thiên Ân nằm về phía Tây Bắc của làng Phước Thuận, dọc tả ngạn sông Chò; chùa quay hướng Nam, xây dựng trong khuôn viên đất với tổng diện tích 4.362,6 m². Từ ngoài vào trong, chùa có mặt bằng tổng thể như sau: Tam quan, sân chùa, Đài Quan Âm, bia tưởng niệm Bồ tát Thích Quảng Đức, chính điện, nhà tổ, nhà đông, nhà trù.

Phía trước chính điện là tiền đường. Tiền đường có cổ lầu, trên bờ nóc trang trí đắp nổi “Lưỡng long chầu bánh xe pháp luân”, góc mái trang trí đắp nổi hình rồng, trên cổ lầu viết chữ Quốc ngữ “ Sắc tứ  Thiên Ân tự ” hai bên trang trí phong cảnh thiên nhiên.

Tiền đường có ba cửa, trên ngưỡng cửa chính có cuốn thư viết chữ Hán Nôm: “賜 敕寺  恩  天” (Sắc tứ chùa Thiên Ân). Ngưỡng cửa hai bên viết chữ Hán Nôm, bên trái: “輝 增 日 佛” (Phật Nhật Tăng Huy), bên phải: “轉 常 輪 法” (Pháp Luân Thường Chuyển); hai bên cửa viết câu đối bằng chữ Hán Nôm có hai chữ đầu ghép thành tên chùa:

Phiên âm:

Thiên tường hưng thịnh đạo tại thế năng hoằng, Tịnh viện thiên thu tăng củng cố,
Ân triêm phước thuận, quả do nhân nhi khởi, Thiền môn vạn cổ vĩnh trang nghiêm.

Dịch nghĩa:

Tốt lành, hưng thịnh, đạo ở đời rộng lớn, ngàn năm Tịnh viện thêm bền vững,
Ơn ban, phước thuận, quả do nhân mà ra, cửa Thiền muôn thuở mãi trang nghiêm.

Chính điện gồm ba tầng mái, kiến trúc kiểu Cổ lầu, mái dưới lợp ngói tây, hai tầng trên lợp ngói lưu li. Cổ lầu xây hình lục giác, mỗi tầng có sáu mái, trên đỉnh trang trí hoa văn hình búp sen.

Hai bên chính điện ngăn bởi vách tường là phòng lưu niệm và phòng tiếp khách. Phòng lưu niệm trưng bày những hình ảnh của Ngài Thích Quảng Đức và treo bức Hoành phi “興  重  宇  梵”  (Phạm vũ Trùng hưng), cùng Đại Hồng Chung có niên đại Khải Định năm thứ 4 (1919).         

Hàng năm, chùa Thiên Ân có những ngày lễ lớn như sau: Lễ Phật đản vào ngày Rằm tháng Tư và lễ Vu Lan vào ngày Rằm tháng Bảy âm lịch.

Những ngày kị tổ của chùa:
- Ngày kị tổ khai sơn Hòa Thượng Thiên Phước Bữu Tịnh (Ngày 5/8 âm lịch);
- Ngày kị tổ Hoằng Kim và thầy Đồng Thiện (Ngày 8/4 âm lịch);
- Ngày kị tổ Bồ tát Thích Quảng Đức vị pháp thiêu thân (Ngày 18/4 âm lịch);
- Ngày kị tổ Chơn truyền Pháp Thuận (Ngày 25/4 âm lịch);
- Ngày kị tổ Trừng Vinh Chơn Gia (Ngày 6/9 âm lịch);
- Ngày kị tổ Hòa Thượng Thích Thiên Phước (Ngày 14/11 âm lịch).

Chùa Thiên Ân trong kháng chiếc chống Pháp và Mỹ, là nơi che dấu, nuôi dưỡng và liên lạc của cán bộ chiến sĩ cách mạng hoạt động tại vùng bắc Ninh Hòa.

Ghi nhận những giá trị về lịch sử - văn hóa của chùa Thiên Ân, năm 2016 UBND Khánh Hòa xếp hạng Di tích cấp tỉnh.

                                                                                      Bá Trung Toản

Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây: