Chùa Thanh Triều còn có tên gọi dân giã là chùa Ông, thuộc thôn Thủy Triều, xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa (xưa là Hà Bạc Thuộc, huyện Vĩnh Xương, phủ Diên Khánh)[1], cách thành phố Nha Trang khoảng 40 km về hướng Nam.
Di tích tọa lạc trên một gò cát trắng mịn với phong cảnh thiên nhiên hữu tình, trước mặt là đầm Thủy Triều và đã đi vào thơ ca:
- Nhất miếu Rù Rì.
- Nhì đình Trà Long.
- Ba chùa Ông Thủy Triều.
Chùa Thanh Triều được khởi dựng vào năm Kỷ Mão (1819) do một số người Việt gốc Hoa đứng lên xây dựng, để thờ Quan Thánh Đế quân, vị thánh được thờ ở nhiều nước phương Đông, có sự giao thoa, tiếp biến với văn hóa Trung Hoa như: Nhật Bản, Triều Tiên, Việt Nam... Ngài biểu tượng cho nhân, nghĩa, lễ, trí, tín, cho lòng danh dự, dũng cảm trung thành. Ngoài ra, di tích còn thờ tướng quân Châu Xương và hoàng tử Quan Bình.
Năm 1914, niên hiệu Duy Tân thứ 8, nhân dân tôn tạo thêm nhà Tiền đường để dùng làm nơi tế tự. Năm 1941, đại tu bổ chùa và từ đó các hạng mục, công trình được giữ nguyên đến này nay.
Chính điện chùa Thanh Triều
Các hạng mục, công trình kiến trúc của chùa gồm: Nghi môn, miếu Sơn Lâm, Tiền đường và Chính điện, tọa lạc trên một khuôn viên có tổng diện tích 1.730m2, với không gian, cảnh quan thoáng đãng, cây cối rợp bóng mát ven đầm Thủy Triều.
Kết cấu kiến trúc chủ đạo của Chính điện là hệ thống chịu lực bằng bộ khung gỗ, trong đó bộ vì kèo là yếu tố cơ bản liên kết với cột, xà, kẻ… trên cột được trang trí linh vật “Rồng cuốn”. Các kết cấu chịu lực vừa nâng đỡ hệ mái lại vừa là đơn vị cấu thành tổ chức không gian của công trình, hai bộ vì ở đây liên kết với nhau tạo thành một gian.
Ngoài nét đẹp độc đáo về nghệ thuật kiến trúc, chùa Thanh Triều còn bảo lưu được nhiều di vật, cổ vật có giá trị: Ba pho tượng cổ, hoành phi, câu đối, bộ Minh – Kinh Thánh, các bức tranh vẽ, bài văn cúng, nhạc cúng...
Hoành phi tại chùa Thanh Triều
Hàng năm, nhân dân tổ chức lễ vía Ông ngày 13 tháng Giêng (Âm lịch).
Chùa Thanh Triều là một di tích được hình thành sớm trên vùng đất Cam Lâm, được thiết kế theo lối kiến trúc đặc trưng của người Hoa với hai chức năng vừa là nơi sinh hoạt tín ngưỡng thờ tự, vừa là nơi hội quán hội họp của cộng đồng người Việt gốc Hoa ở Cam Lâm. Thông qua lịch sử Chùa Thanh Triều và các di tích của người Hoa ở vùng đất Khánh Hòa đã cho chúng ta hiểu phần nào về lịch sử định cư của người Hoa và các thương cảng buôn bán tấm nập ở ven các con sông, đầm lớn ở trên mảnh đất này. Không chỉ vậy chùa còn lưu dấu sự giao lưu văn hóa Việt – Hoa qua các thời kỳ lịch sử.
Với những giá trị tiêu biểu trên, Chùa Thanh Triều đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa ban hành Quyết định số 2848/QĐ-UBND, ngày 18/11/2008 xếp hạng là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Nguyễn Chí Khải
[1] Nguyễn Đình Đầu dịch, (1997), Nghiên cứu địa bạ triều Nguyễn Khánh Hòa, NXB TP Hồ Chí Minh.
Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây:
