Di tích thuộc xã Diên Thọ, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa.
Đình làng Sơn Thạnh còn có tên gọi khác là đình Lễ Thạnh. Do trước kia Đình Sơn Thạnh thuộc làng Lễ Thạnh; năm 1969, dân làng Lễ Thạnh dời lên thôn Cẩm Sơn, hai thôn Cẩm Sơn và Lễ Thạnh đổi tên thành thôn Sơn Thạnh và đình Lễ Thạnh đổi tên thành Đình Sơn Thạnh từ đó đến nay.
Theo bức hoành phi tại đình có đề lạc khoản niên đại kiến tạo năm Giáp Thìn; trên Nghi môn và trên nóc mặt trước Tiền tế có đắp nổi chữ KT 1837 (kiến tạo năm 1837).
Căn cứ vào lời kể của các bô lão thì đình làng được khởi dựng vào năm Minh Mạng thứ 18 (1837), khi mới xây dựng là nhà rường mái chái lợp bằng tranh tre, nền đất. Đến năm 1860, mái tranh bị mục nát và lợp lại cũng tại nơi cũ. Đình đã qua những lần trùng tu, sửa chữa lớn như: Năm 1945 đình bị quân Pháp ném bom sập nên năm 1946 được dời về Gò Đình gần sông Cái; năm 1964, dân làng lại di dời về chỗ cũ là địa điểm hiện nay; năm 1995, tu sửa nhỏ; năm 2001, xây Nghi môn; năm 2014, tu bổ lại toàn bộ ngôi đình; năm 2016 tu bổ lại miếu Tiền hiền.
Đình tọa lạc dưới chân núi, quay hướng Đông Nam, hướng ra cánh đồng, lưng tựa núi Hòn Một.
Đình bao gồm các hạng mục công trình kiến trúc như sau: Nghi môn, Án phong, Tiền tế, Chính điện, Miếu Tiền hiền, Miếu Sơn lâm.
Long đình của đình Sơn Thạnh
Dưới triều Nguyễn, đình được phong tặng sắc nhưng do năm 1945 bị quân Pháp ném bom cháy và sập đình, do vậy mà các sắc phong và nhiều hiện vật quý cũng bị tiêu hủy, chỉ còn lại bức tượng Thành Hoàng bằng đồng được đem gửi tại chùa Bửu Long. Hiện nay, trong đình có 05 bản sắc phong được viết lại.
Theo lời kể của các hào lão địa phương: Sau khi Mặt trận Nha Trang – Khánh Hòa (23/10/1945 – 01/02/1946) bị vỡ, Mặt trận Nha Trang được lệnh rút lên Đồng Trăn, trên đường đi nhiều đơn vị bộ đội đóng quân tại đình; tại đây có đào hầm bí mật để cho quân và dân trú ẩn (hiện nay các hầm này không còn nữa); giặc Pháp phát hiện có người trú ẩn dưới hầm nên đã cho máy bay ném bom xuống khu vực này, làm cho đình bị sập hoàn toàn, có một nữ y tá hy sinh, một người dân bị chết và một người bị thương.
Đình làng Sơn Thạnh tổ chức lễ hội vào ngày 10/3 Âm lịch, nhưng trước đó vào ngày 14 – 15 tháng Giêng, dân làng tổ chức lễ Đàn Tràng Cầu An tại chùa Bửu Long.
Với những giá trị tiêu biểu ở trên, ngày 03 tháng 3 năm 2011 UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành Quyết định số 564/QĐ-UBND xếp hạng đình Sơn Thạnh là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Hoàng Quý
Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây: