Đình Hội Điền tọa lạc tại thôn Hội Điền, xã Ninh Phú, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa.
Tên gọi “Hội Điền” xuất phát từ việc lấy tên thôn để đặt cho đình. “Hội Điền” mang ý nghĩa là nơi tập hợp, hội tụ của những người làm ruộng vườn. Tên gọi này được giữ nguyên từ khi khởi dựng đình cho tới ngày nay.
Theo lời kể của hào lão trong thôn thì đình Hội Điền được khởi dựng vào năm 1853 và được ban tặng 01 đạo sắc phong dưới triều Nguyễn nhưng bị mất trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Đến 1954, Đình bị sập, nhân dân giữ lại được kết cấu khung gỗ chính. Từ khi khởi dựng tới nay, đình Hội Điền đã trải qua những lần tu bổ, tôn tạo như sau: 1938, 1954, 2006, 2009.
Đình Hội Điền thờ các vị: Bản Cảnh Thành Hoàng, Tiền hiền, Mục đồng Mục tượng, Sơn Lâm chúa tướng.
Đình Hội Điền tọa lạc trên một khu đất có diện tích 560m2, mặt tiền quay về hướng Nam. Từ ngoài vào trong, đình có bố cục mặt bằng tổng thể bao gồm: Nghi môn, Án phong, miếu Sơn Lâm chúa tướng, miếu Mục đồng Mục tượng, Chính điện, nhà Tiền hiền, nhà bếp.
Chính điện là kiến trúc lớn nhất và là nơi tập trung những nét kiến trúc tiêu biểu nhất, nổi bật nhất của di tích, đồng thời là nơi diễn ra các nghi lễ chính hàng năm của làng.
Chính điện đình Hội Điền
Trên khuôn biên mặt tiền Chính điện có cuốn thư viết ba chữ Hán “田 亭 會” (Đình Hội Điền). Bên trên cửa giữa của Chính điện cũng trang trí cuốn thư với dòng chữ Hán “田亭 會” [Đình Hội Điền (1853-1938)], hai cửa bên trang trí hình chim phượng. Vách tường hai bên cửa ra vào Chính điện có vẽ hình hai vị môn thần. Hai bên mặt tiền Chính điện có cặp câu đối bằng chữ Hán Nôm có hai chữ đầu được ghép từ tên đình:
Phiên âm:
Hội kiến nhất tâm dĩ hướng thiện,
Điền khai tâm trí bảo lưu hòa.
Dịch nghĩa:
Hội kiến một lòng tâm hướng thiện,
Điền khai tâm trí bảo lưu hòa.
Bên trong Chính điện bài trí các ban thờ như sau: ngoài cùng là ban thờ Hội Đồng, trong cùng là ban thờ Thần “神”, hai bên là ban thờ Tả Ban “左 班” và Hữu Ban “右 班”. Bệ ban thờ Thần vẽ trang trí hình lân, bệ ban thờ Tả ban và Hữu ban vẽ trang trí hình rùa.
Trên tường Chính điện vẽ trang trí “Long vân khánh hội” và “phượng múa”.
Kết cấu nóc kiểu vì kèo
* Kết cấu kiến trúc: Chính điện của đình Hội Điền có 4 cột cái hình tròn, các cột quân và cột hiên không có mà được thay thế bằng hệ thống tường bao chịu lực. Hai cột cái phía ngoài vẽ trang trí hình rồng cuốn theo thân cột rất sinh động.
Vì nóc kết cấu theo kiểu vì kèo. Bộ vì có dạng hình tam giác cân được giới hạn bởi câu đầu (hay quá giang) và hai mặt mái xòe ra cân phân hai bên. Hai kẻ dài gác chéo nhau theo chiều dốc mặt mái, ăn mộng với nhau ở đỉnh vì, đỡ thượng lương rồi chạy dài xuống đầu cột cái. Các kẻ này được dùng để đỡ các hoành mái. Đấu đỡ cột trốn được chạm trổ tinh xảo. Liên kết bộ vì là các xà dọc tạo nên kết cấu khung gỗ vững chắc.
* Hệ mái: Chính điện có kết cấu hai mái trước và sau, lợp ngói tây. Bờ nóc đắp trang trí “Lưỡng long chầu nguyệt” và vân mây. Dải tường ngang chắn gờ mái phía trước đắp trang trí “Tứ linh”, “Lưỡng long chầu nguyệt”; bờ guột đắp trang trí rồng cách điệu.
Hàng năm, nhân dân trong thôn Hội Điền tổ chức lễ hội đình làng vào ngày 16/7 Âm lịch. Lễ hội đình làng Hội Điền thực sự là một ngày hội lớn của người dân địa phương, thu hút đông đảo mọi tầng lớp nhân dân tham dự.
Đình Hội Điền là nơi ghi dấu những sự kiện lịch sử như sau:
- Trong thời kỳ Cách mạng tháng 8/1945, đình là địa điểm hội họp, cất giấu truyền đơn của các chiến sỹ cách mạng.
- Sau năm 1954, đình là nơi cán bộ cách mạng về ẩn nấp nằm vùng.
Ngày 14/10/2010, UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành Quyết định số 2636/QĐ-UBND xếp hạng Đình Hội Điền là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Trần Thị Thanh Loan
Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây:
