Đình Lập Đình thuộc thôn Lập Định xã Cam Hòa, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa. (xưa là Đại An Tân Lập Xã, thuộc Tổng Hạ, huyện Vĩnh Xương, phủ Diên Khánh).

Di tích được khởi dựng vào khoảng giữa thế kỷ XIX, để thờ Bản Cảnh Thành Hoàng, Ngũ hành, Sơn lâm và các vị Tiền hiền, Hậu hiền những người có công khai hoang lập ấp.

Từ khi được khởi dựng đến nay di tích đã trải qua các lần tu bổ vào các năm: 1938, 1954, 1969 và 1973.

Đình có mặt bằng tổng thể bao gồm tòa Tiền tế và Chính điện được bố cục hình chữ (二) và các hạng mục công trình Nghi môn, Án phong, Võ ca, miếu Tiền hiền và Thanh minh, miếu Ngũ hành, miếu Sơn lâm.

Tiền tế dựng lên với mục đích dùng làm nơi nhân dân tế các lễ vật lên Thần. Bốn cột hiên Tiền tế được đắp nổi linh vật “Rồng cuốn cột” và ghi đôi câu đối bằng chữ Hán Nôm có chữ đầu được ghép từ tên đình:

Phiên âm:
Lập tại đình môn bái hạ dung nghi tòng cổ lễ,
Định vu tông xã đường trung văn vật tận? tân trang.

Dịch nghĩa:
Lập (đứng) tại cửa đình, dung nghi cung kính theo lễ cổ,
Định nơi tông xã, trong nhà văn vật thảy tân trang.

Chính điện đình Lập Định

Về kết cấu kiến trúc Chính diện được thiết kế theo lối kiến trúc cổ truyền của người Việt, hệ thống chịu lực bằng bộ khung gỗ gồm: 4 chiếc cột cái liên kết với 2 bộ vì, được thiết kế theo kiểu vì kèo, phía trên là hệ thống hoành, rui, mè… tạo thành hệ thống chịu lực vững chắc nâng đỡ hệ mái.

Trong Chính điện được bài trí như sau: chính giữa là ban thờ Hội đồng, hai bên là Tả ban liệt hạnh và Hữu ban liệt hạnh. Sau ban thờ Hội đồng là ban thờ là chữ Thành hoàng, hai bên ban thờ Thần là Tả Ban, Hữu Ban.

Đình Lập đình còn còn lưu giữ nhiều giá trị di sản vật thể và phi vật thể của làng: sắc phong, hoành phi, câu đối Hán Nôm chiêng, trống, nghi thức cúng, các bài văn cúng, nhạc cúng… Các sắc phong đình Lập Định:
- Sắc Thành Thái năm 2 (1890) phong cho Thành hoàng;
- Sắc Duy Tân năm thứ 3 (1909) phong cho Thành hoàng.

Ban thờ thần tại đình Lập Đình

Đình Lập Định chứa đựng nhiều giá trị tiêu biểu về kiến trúc nghệ thuật, các hình tượng được trang trí trên các cấu kiện kiến trúc khá đồng nhất về mặt kỹ thuật cũng như phong cách, thể hiện tính đặc trưng truyền thống ở Khánh Hòa như: nghệ thuật đắp nổi: “Lưỡng Long chầu nguyệt”, “Hổ Phù”, “Hổ”, hoa văn cách điệu hình rồng, nghệ thuật hội họa về tranh phong cảnh đồng bằng và biển đảo… Đó thực sự là những tác phẩm tài hoa của các nghệ nhân xưa để lại. Qua những tác phẩm ở đình Lập Định đã nói lên được phần nào về giá trị nghệ thuật của di tích, những mảng đề tài trang trí trên các cấu kiện kiến trúc ta có thể thấy phần nào được nét cổ của lần khởi dựng ban đầu, tuy trong quá trình tồn tại ngôi đình đã nhiều lần được tu bổ.

Ngoài giá trị kiến trúc nghệ thuật, đình Lập Định còn là trung tâm tín ngưỡng sinh hoạt văn hóa của người dân địa phương. Hàng năm, vào ngày 18 đến ngày 20 tháng 3 Âm Lịch nhân dân nơi đây lại tổ chức từ các hoạt động cúng, lễ đến phần hội với các trò diễn xướng dân gian (hát bội) để tưởng nhớ đến các vị thần, những người có công với làng, đồng thời cũng làm tăng thêm tình đoàn kết cộng đồng của cư dân nơi đây.

Với những giá trị tiêu biểu, đình Lập Định đã được UBND tỉnh Khánh Hòa xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh tại Quyết định số 2861/QĐ – UBND ngày 11 tháng 11 năm 2009.

                                                                             Nguyễn Chí Khải

Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây: