Đình Khánh Thành nay thuộc thôn Khánh Thành, xã Suối Cát, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa, cách thành phố Nha trang khoảng 25km về hướng Nam (xưa kia là xã Khánh Thành, huyện Vĩnh Xương, phủ Diên Khánh)
Đình Khánh Thành được khởi công năm nào thì hiện nay chưa có tư liệu thành văn nào ghi rõ.
Theo các cụ hào lão trong làng kể lại “theo truyền thuyết xưa, vào một đêm mưa to, gió lớn năm 1889. Khi sáng ra, trời quang, mưa tạnh, bà con dân làng ra đồng thăm lúa, nhìn thấy tại gò Cây Dúi, đồng Khánh Thành xuất hiện việc lạ: Từ xa trông thấy như nhà ai mới dựng trong đêm mưa. Người dân báo ngay cho các cụ có trách nhiệm trong làng là cụ Trần Đức Kính, Nguyễn Ngọc Quạt, Nguyễn Bụi và cụ Nguyễn Ngọc Long. Các cụ cùng dân làng đến tận nơi xem thì đó là một cái nhà bốn cột, sau khi xem kỹ còn thấy nhiều dấu chân voi to (dân gian thời đó gọi là chân ông Bồ) đang còn đọng nước. Từ đó nhân dân cho rằng nhà này do ông Bồ mang từ nơi khác về tặng cho làng Khánh Thành. Niềm tin tâm linh được nhân lên mạnh mẽ, dân làng đã cùng nhau quyên góp công sức, tiền của, tôn nền, trát vách, tôn tạo thành ngôi miếu thờ của làng đặt tên là miếu Ông) để tưởng nhớ công ơn ông Bồ cõng miếu về ban cho làng. Phát khởi từ tâm linh đó ý tưởng xây dựng đình làng Khánh Thành để có nơi thờ cúng tổ tiên, Thần Hoàng Bổn Xứ, các vị Tiền hiền đã có công khai khẩn đất đai, quy dân lập làng, cầu cho quốc thái dân an mưa thuật gió hòa, mùa màng tươi tốt nhà nhà ấm no.”
Về niên đại của di tích, căn cứ vào những dẫn chứng trên, đặc biệt là đạo sắc phong sớm nhất vào năm Khải Định thứ 2 (1917) phong cho Thiên Y A Na Thánh Mẫu được thờ trong đình, có cơ sở để thể xác định đình Khánh Thành có niên đại khoảng cuối thế kỷ XIX; bởi vì, đình phải được xây dựng và trải qua một khoảng thời gian thờ phụng, sau đó mới được các triều vua phong sắc.
Mặt bằng tổng thể đình Khánh Thành
Đình được toàn thể nhân dân thôn Khánh Thành cùng góp tiền của, công sức dựng lên để thờ Bản Cảnh Thành Hoàng và phối thờ Thiên Y A Na Thánh Mẫu, Quan Thánh, Tiền hiền, Hậu hiền …
Từ khi được khởi dựng đình đã nhiều lần được tu bổ.
Đình Khánh Thành ngày nay
Năm 1989, cụ Đặng Dậu vận động bà con đóng góp trùng tu, lợp mái, đưa rồng gắn trên bờ nóc, xây lại án phong, sơn quét vôi.
Năm 2001, ngôi đình bị xuống cấp, mái bị dột nát, nhiều kiến trúc gỗ bị mối mọt, với sự vận động của các vị hào lão, nhân dân trong thôn Khánh Thành cùng nhau góp tiền của, công sức đại trùng tu ngôi đình.
Đình Khánh Thành tọa lạc trên một khu đất rộng bằng phẳng với tổng diện tích 1.511,5m2, nằm phía Bắc của thôn, di tích quay hướng Đông.
Từ ngoài vào trong, đình có bố cục mặt bằng tổng thể như sau: Nghi môn, án phong, tiền tế, hậu điện, miếu Tiền Hiền, nhà tây, giếng nước, miếu Quan Thánh, mộ Cao Tổ.
Hiện nay, đình Khánh Thành còn lưu giữ được khá nhiều hiện vật có giá trị: khám thờ thần, đôi lọng, bộ lỗ bộ, chiêng, trống, thanh la, trang phục, lễ phục…Đặc biệt là bốn đạo sắc phong các vị Vua triều Nguyễn ban tặng gồm:
- Sắc Khải Định năm thứ 02 (1917) phong cho Thiên Y A Na;
- Sắc Khải Định năm thứ 09 (1924) phong cho Thiên Y A Na;
- Sắc Khải Định năm thứ 02 (1917) phong Kim Tinh Thần Nữ;
- Sắc Khải Định năm thứ 09 (1924) phong Kim Tinh Thần Nữ.
Những sắc phong các vị Vua triều Nguyễn ban tặng bảo lưu tại đình Khánh Thành
Hàng năm, lễ hội đình làng được tổ chức vào ngày 17 tháng Hai âm lịch mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của địa phương.
Ngoài giá trị về văn hóa, kiến trúc nghệ thuật, đây còn là nơi diễn ra nhiều hoạt động cách mạng của địa phương trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược.
Với giá trị tiêu biểu trên, di tích đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa ra Quyết định số 2371/QĐ-UBND, ngày 31/8/2011 xếp hạng là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Nguyễn Chí Khải
Quét mã QR để xem vị trí di tích tại đây:
